Een (f)luisterend oor. Tien vragen, tien antwoorden over … kolibries

Kolibries zijn voor veel mensen de mooiste, meest mysterieuze wezens tussen alles wat vliegt. Steevast wordt verteld dat het gaat om de kleinste vogels ter wereld. Zeker de allerkleinste, de bijkolibrie [Mellisuga helenae] is hooguit zes centimeter groot maar toch zijn er ook kolibries die flink wat groter zijn.

1. Hoe vliegen kolibries?

Een kolibrie slaat met zijn vleugels tussen tien en tachtig keer per seconde, sneller dan wat het menselijk oog kan vatten. Met zijn beweeglijke vleugels kunnen deze vogels zowel voor-, achter- en zijwaarts vliegen. Kolibries kunnen zelfs, en opnieuw door middel van hun vleugels, stil blijven hangen in de lucht. Op die manier zijn ze in staat om zelfs de meest onbereikbare nectar (ook met behulp van de lange tong) te bereiken.

2. Hoe snel kan een kolibrie ademen?

In rusttoestand heeft een kolibrie een ademfrequentie van 300 per minuut. Een duif heeft, in vergelijk, slechts een frequentie van 30 per minuut en de mens slechts 14 tot 18. Bij het vliegen kan die ademfrequentie bij kolibries zelfs oplopen tot 500 per minuut. Juist voor een dergelijke kleine vogel met een hoge stofwisseling is het belangrijk om tijdens rustperiodes op energie te bezuinigen. Hierom wordt de lichaamstemperatuur bij het vallen van de schemering gereduceerd wat een energiebesparing kan opleveren van circa 60%.

3. Hoe ziet het nest eruit?

Slechts het wijfje bouwt het nest. Meestal is dit komvormig van opbouw en wordt het gemaakt met spinrag, plantenvezel, mos en korstmos. Het kleine nest wordt vastgemaakt aan takken, vertakkingen of aan grote bladeren. Een nest bevat doorgaans twee witgekleurde eieren en de broedtijd varieert van 16 tot 19 dagen.

4. Wat eten kolibries?

Het hoofdvoedsel is nectar, wat een zeer energierijke voeding is. Die nectar wordt met de extreem rekbare tong opgezogen die om die reden aan de top gaffelvormig is. Weet dat de opgenomen nectar vier minuten na de opname alweer het lichaam via de darmen verlaat. Naar verluidt is in die korte tijd liefst 99% van de suikers door het lichaam opgenomen. Naast nectar worden ook dierlijke eiwitten genuttigd, onder meer door het bejagen van fruitvliegjes. En nog, naar wordt beweerd hebben kolibries een grote voorkeur voor rood- en geelgekleurde bloemen.

5. Wie is het mooist gekleurd?

Over het algemeen is de man mooier en feller gekleurd dan het wijfje. De mannen hebben hun kleuren vooral nodig bij de balts waar ze een signaalfunctie hebben. Ook bezitten ze hun nut bij het afbakenen van het territorium. De minder gekleurde wijfjes hebben bescheidener kleuren nodig om minder op te vallen bij het broeden. Weet dat een broedende vogel een makkelijke prooi is voor een roofvogel.

6. Wie is de kleinste en wie is de grootste kolibrie?

De allerkleinste kolibrie is, als in de inleiding, aangehaald de bijkolibrie [Mellisuga helenae]. Hij heeft een gewicht van amper twee gram. Hier kunnen we letterlijk over ‘eitjes’ spreken want ze zijn amper zo groot als een erwt. Een dergelijk eitje heeft een gewicht van 0,4 gram. De allergrootste kolibrie is de reuzenkolibrie [Patagona gigas]. Hij meet liefst tweeëntwintig centimeter, wat bepaald niet ‘klein’ is. De eieren zijn hier dubbel zo groot als bij de bijkolibrie en hebben een gewicht van 1,4 gram.

7. Tot welke orde behoren kolibries?

Er zijn ruim driehonderd verschillende kolibriesoorten. Al die soorten behoren tot de orde van de gierzwaluwachtigen of Apodiformes. Die naam, Apodiformes, betekent letterlijk ‘vogels zonder poten’. De poten van kolibries zijn amper ontwikkeld. Ze kunnen er enkel mee stilzitten. Voor andere gekende vogelbewegingen als lopen, huppelen enzovoort zijn die frêle pootjes niet geschikt.

8. Zijn kolibries verdraagzaam?

Geenszins. Weet dat die op het zicht zeer leuke vogeltjes eigenlijk tegenover elkaar zeer onverdraagzaam zijn. Het gaat om zeer territoriale vogels. Zelfs tijdens de kweektijd kunnen man en pop elkaar slechts verdragen om te paren. Is de bevruchting achter de rug dan trekt de man zich uit het territorium van de pop terug. Alleen het wijfje bouwt het nest, zorgt voor de bebroeding van de eieren en voor de opfok van de jongen.

9. Waar leven kolibries?

Kolibries zijn vogels van wat we noemen ‘de nieuwe wereld’. Ze bewonen tropische regenwouden, bossen, woestijnen, berggebieden en open landschappen van Noord-, Midden- en Zuid-Amerika.

10. Hoe slapen kolibries?

Net als zoveel andere vogels slapen kolibries tijdens de nacht. Niets speciaal zou u denken ware het niet dat die vogels hun lichaamstemperatuur tijdens de slaap gevoelig kunnen laten zakken. Hierdoor wordt de voortdurende nood aan voedselopname drastisch beperkt zodat ook kolibries van hun nachtrust kunnen genieten.

Literatuur:

Meerdere jaargangen van ‘De Vogelwereld’.

Meerdere jaargangen van ‘Gefiederte Welt’

Wikipedia