De kramsvogel [Turdus pilaris] is niet meteen de meest voorkomende lijsterachtige in België. Niettemin is ook die vogel de moeite waard en kan tot de mooiste onder de Europese lijsterachtigen gerekend worden. Het betreft een vrij robuuste vogel met een karakteristieke grijze kop, gele snavel met donkere tot zwarte punt. De mantel kleurt prachtig roodbruin en op borst en flanken zien we de typische tekeningen eigen aan een groot aantal lijsters. Voor verdere details, zie foto’s.
- Wat is er speciaal aan de kramsvogel?
De kramsvogel is niet meer speciaal dan vele andere lijsterachtigen ware het niet dat hij in ons land het meest en het vaakst wordt gezien tijdens het najaar en winter. Zijn aanwezigheid verraadt hij nog het meest door zijn klagend ‘tjak-tjak’geluid dat het vaakst al vliegend wordt geuit. Dit geluid heeft de kramsvogel ook enkele alternatieve namen opgebracht. Twee ervan bieden we hierbij aan en wel ‘tjakker’ en het hiervan afgeleide ‘tjaklijster’.
- Is er een verschil tussen man en pop?
De kramsvogel blijft een zeer mooie soort waarbij moet worden verteld dat er visueel geen verschil bestaat tussen man en pop. De man zingt niet onaardig, maar zijn lied is minder mooi dan dat van vergelijkbare soorten als merel (Turdus merelus) en zanglijster (Turdus versicolorus). En nu we het toch over andere lijsterachtigen hebben willen we er graag aan toevoegen dat tijdens de winter de koperwiek (Turdus iliacus) zich weleens in het gezelschap van de kramsvogel ophoudt. Geven we nog mee dat deze lijster ongeveer vijfentwintig centimeter groot is.
- Waar leeft de kramsvogel?
Het betreft een Europese vogel die vrij grote delen van dit werelddeel bevolkt maar ook in meerdere Aziatische landen geen ongekende soort is. Als broedvogel wordt de kramsvogel in ons land het meest geciteerd in de provincie Limburg en in de Kempen. Het is een vogel van open terrein met boomgaarden en akkers in de onmiddellijke omgeving.
- Hoe voedt de kramsvogel zich?
Net als meerdere lijsterachtigen voedt ook de kramsvogel zich wat graag met regenwormen, maar hij is ook niet vies van kevers, torren, slakken en een groot aantal andere insecten. Daar komt bij dat de kramsvogel zich in het najaar wat graag te goed doet aan allerhande fruitsoorten maar ook bessen, als lijster- en vuurbes, staan bij hem hoog aangeschreven. Tijdens écht koude winters kan ook hij aan de voedertafel opgemerkt worden op zoek naar wat eetbaars. Om de knijpende honger te stillen worden dan zelfs broodkruimels genuttigd.
- Hoe ziet het nest eruit?
De voortplantingstijd loopt van begin mei tot half juli maar die tijdspanne kan omwille van geografische omstandigheden wel verschillen. Wat er ook van is, slechts de pop bouwt het komvormige nest wat doorgaans in een gaffel wordt gebouwd. Qua opbouw, nestmateriaal, doorsnede enzovoort doet dit nest heel sterk denken aan dat van de merel. Naar wordt beweerd zou de kramsvogel er alleen wat minder aarde in verwerken.
- Hoe ziet het ei eruit?
De grondkleur is blauwgroen en, op gevaar af van in herhaling te vallen, ook hier is een vergelijking met dat van de merel niet onjuist. Vooral op de stompe kant kent het kramsvogelei een groot aantal roodbruine stippen. Zoals gebruikelijk bij lijsterachtigen broedt de pop alleen de eieren uit. Ze heeft er, gerekend vanaf de leg van het voorlaatste ei, dertien dagen voor nodig.
- Wat krijgen de jongen te eten?
De jonge vogels krijgen van de ouders massaal regenwormen, kevers, rupsen en andere dierlijke eiwitten toegestopt. Het straffe voedsel zorgt ervoor dat de jonge kramsvogels heel sterk groeien en al na een nesttijd van amper zestien dagen het nest verlaten. Na die nestverlating worden ze nog gedurende twee weken, vooral door de man, nagevoed. Quasi onmiddellijk na de nestverlating start de pop met de werkzaamheden van het tweede, en meteen laatste nest.
- Hoe zien de jonge vogels eruit?
Hoewel nog matter gekleurd, veel kleiner, kortere staart enzovoort lijkt de jonge nestverlatende kramsvogel al heel sprekend op zijn ouders. De kleuren zijn nog lang niet zo intensief als bij ma en pa maar de mooie borst- en flanktekeningen op een lichtgele ondergrond laten er geen twijfel over bestaan wie of wat die jonge vogel is.
- Is het waar dat trekkende kramsvogels steeds begeleid worden door een of meerder sperwers?
Dit verhaal is ons bekend maar of het ook strookt met de waarheid durven we niet te bevestigen. Mocht het toch zo zijn dan moeten we zeggen dat die strategie door de sperwer(s) wel goed gekozen is indien we weten dat één vogel genoeg is om een volledige dag door te komen.
10. Staat de kramsvogel op de Belgische ‘Rode Lijst’?
Niet in de betekenis van ‘uitgestorven’ of met ‘uitsterven bedreigd’ maar toch als ‘bedreigd’.
Literatuur:
- Meerdere jaargangen van ‘De Vogelwereld’.
- Meerdere jaargangen van ‘Gefiederte Welt’
- Wikipedia
Kramsvogel

Hola Danny,
Vroeger, een 45 jaar geleden heb ik nog tjaklijsters gekweekt, die ik als jongen van Duitsland (leger) had meegebracht. En buiten de kilos “pieren”, gaven ze zonder problemen ook brood met melk aan de jongen! Waar is de tijd! Groeten!