Sommige vogels hebben hun bekendheid te danken aan hun roep. Koekoek [Cuculus canorus] en tjiftjaf [Phylloscopus collybita] zijn hierbij twee mooie voorbeelden. Graag voegen we daar als derde de kievit [Vanellus vanellus] bij, ook hij roept, letterlijk, zijn naam. Zijn bekendheid, bij liefhebber en leek, is er alleen maar sterker door geworden. In Vlaanderen geldt hij als een typische ‘weidevogel’ die onlangs door ‘Natuurpunt’ als vogel voor het jaar 2022 werd uitgeroepen.
- Een weidevogel wat is dat eigenlijk?
Aangenomen wordt dat het gaat om een vogel die niet alleen weiden maar ook akkers nodig heeft om te kunnen én leven én kweken. De kievit is hier, zeker in Vlaanderen, wel de best gekende onder die weidevogels. Andere voorbeelden betreft grutto, tureluur en scholekster. In die biotoop van weiden en akkers vindt de kievit, en bij uitbreiding dus ook andere weidevogels, zijn/hun voeding die bestaat uit insecten en hun larven, spinnen, slakjes, regenwormen … Typisch voor de kievit is dat hij soms ter plaatse trappelt om op die manier regenwormen naar de oppervlakte te lokken.
- Hoe zit de kievit eruit?
Hier gaan we niet te diep op in om de eenvoudige reden dat de hier bijgevoegde foto’s op dit punt boekdelen spreken. Toch meegeven dat deze vogel zowat 30 centimeter groot is, dat hij over een lange en zeer karakteristieke kuif beschikt en dat in zijn bevedering een metaalglans aanwezig is. Hierdoor gebeurt het dat sommige veervelden nu eens groen, dan eens blauw of paars kleuren, dit naargelang de lichtinval en de aanwezigheid van zon. De kuif wordt gevormd door lange en spitse veren die twee kuifpunten vormen. De dunne, lange poten en tenen zijn vleeskleurig tot roodachtig. Man en pop zijn nagenoeg gelijk. De pop heeft, naar verluidt, wat minder glans.
- Hoe zit het vliegbeeld eruit?
Wie een vliegende kievit observeert stelt vast dat de vleugels niet puntig zijn maar eerder afgerond. Deze vogel staat er in de ornithologische wereld voor bekend dat hij zeer bizarre vluchten kan uitvoeren. Zeker in het voorjaar worden acrobatische toeren gemaakt om de andere kunne te overtuigen een paar te vormen. Bij een vliegende kievit valt het op dat de buitenste slagpennen witte punten bezitten. De spanwijdte van de vleugels ligt rond 70 centimeter. En nog, hierbij wordt de naam ‘kievit’ vaak onafgebroken geroepen.
- Hoe beweegt de kievit zich op de grond?
Vogels die voor een groot deel op de grond leven hebben doorgaans sterk ontwikkelde poten. De kievit loopt met snelle pasjes om dan plots te stoppen, de omgeving te observeren, en weer aan te zetten. Vaak wordt bij dit lopen ‘kiwiet’ in meerdere toonaarden gehoord.
- Wanneer begint het kweekseizoen?
De kievit staat ervoor bekend dat hij er wel heel vroeg in het voorjaar bij is om zich voort te planten. In Nederland, meer bepaald in Friesland, was het ooit een punt van eer om het eerste kievitsei te hebben gevonden. Het vroegst bekende eerste ei werd er gevonden op 28 februari 2019 (bron: Nature). Het broedseizoen wordt hier gesitueerd van half maart tot eind juni, soms tot begin juli.
- Hoe zien nest en eieren eruit?
Het nest heeft weinig te bieden. Het is gewoon een kuiltje in de grond dat in gras of gewoon op een akker wordt uitgehold. Het wordt amper met wat bladeren of ander natuurlijk materiaal (grassen, stro …) versierd. Een gegeven dat ook bij andere weidevogels en/of hoenderachtigen wordt vastgesteld. In dit nest worden gewoonlijk vier eieren gelegd die altijd met de punt naar elkaar zijn gekeerd. De kleur varieert in meerdere kleurtinten waarbij bruingeel de basis vormt. Verder wordt het gekenmerkt door donkere vlekken, wat al bij een goede camouflage betekent.
- Wie broedt, hoe lang duurt de broedtijd?
Beide seksen nemen aan het broedproces deel maar, naar wordt beweerd, broedt het wijfje toch wel langer dan de man. Met een broedtijd van gemiddeld 26 dagen mag de broedtijd als lang beschouwd worden.
- Hoe zien de kuikens eruit?
Zoals dat gaat voor weidevogels is ook de jonge kievit een nestvlieder. Op één van bijgaande beelden staat een jong, net geboren kievitsjong, afgebeeld. Zoals u ziet is het grijs- tot zwartbruin met toch, én opmerkelijk, nog veel wit. Amper goed een uur na de geboorte, eens opgedroogd dus, is de jonge kievit bekwaam om rond te lopen. Dat dit geschiedt binnen het oogbereik van de oudervogels hoeft eigenlijk niet gezegd. Toen ik ooit enkele kuikentjes in het veld wat te dicht naderde werd door de ouders een luide alarmkreet afgestoken waarop alle kuikens zich zo dicht mogelijk tegen de grond aandrukten, hierdoor worden ze amper of niet gezien. Dit illustreert meteen ook hoe zorgzaam beide ouders zijn tegenover hun kroost.
- Van wat leven de jonge kieviten?
De jonge vogels moeten van bij hun geboorte al onmiddellijk zelf voor hun voedsel instaan. Gedurende de eerste levensdagen zijn dit in hoofdzaak kleine insecten als vlieg, mug en andere en hun larven waaronder ook kevertjes en torren. Gedurende die tijd zoeken de jonge kieviten nog altijd de geborgenheid van hun ouders op, onder meer om onderkoeling te voorkomen. De jeugdige dons schiet in dit opzicht te kort. Maar de juveniele kievit leert snel. Hoe groter hij wordt hoe behendiger hij wordt tijdens het jagen om ten slotte, net als de oudervogels, regenwormen te verschalken. Op bijgaande foto’s staan twee jonge vogels van pakweg een maand oud afgebeeld. Zij bewijzen ten overvloede hoe snel die jonge vogels groeien!
- Wie of wat zijn predatoren/stoorzenders voor de jonge kievit?
Onderzoek (bron Sovon) heeft uitgewezen dat slechts één op de vier jongen ook zelfstandig wordt. Het aantal predatoren voor de kievit is groot. Het begint al bij het bebroeden van de eieren waar oudervogels rekening moeten houden met onder meer vos, hermelijn, kraai- en reigerachtigen en roofvogels die wel een kievitsei lusten. Diezelfde beestjes zijn lang niet vies van jonge kuikens en zelfs een volwassen exemplaar valt soms ten prooi aan bijvoorbeeld een jagende vos.
This content has been Digiproved © 2022 Danny Roels