Bosuil

Zeker is dat de bosuil [Strix aluco] een vrij imposante vogel is en dan zeker als hij vliegend kan gezien worden. Zijn spanwijdte is dan circa een meter en dat is lang niet onaardig voor een vogel die veertig tot vierenveertig centimeter groot is. Uit de bouw van de bosuil gaat kracht uit, de in verhouding tot het lichaam vrij grote kop is rond en toont een gezichtssluier die ook bij andere uilensoorten kan gezien worden. De bosuil toont geen oorveertjes zoals dit bij bijvoorbeeld de ransuil [Asio otus] wel is.

Eigenheden. De algemene lichaamskleur is bruin maar wel in die zin dat er van vogel tot vogel soms vrij grote individuele verschillen op te merken zijn. We hebben bosuilen gezien die quasi kastanjebruin zijn maar ook vogels opgemerkt die naar okergeel neigen. Wat die vogels wel gemeen hebben is de lengtetekening op borst en flanken. De vleugels tonen op de onderzijde een duidelijke streeptekening. Alle uilen bezitten vrij grote ogen en voor de bosuil schrijven we erbij dat die donkergekleurd zijn. De snavel bezit een hoornkleur en voor de poten kunnen we brieven dat ze bevederd zijn. Man en pop zijn op het zicht niet uit elkaar te halen. Specifiek voor uilen uit het strixgeslacht, en dus niet alleen specifiek voor de bosuil, geldt dat de oren asymmetrisch zijn. Het rechteroor is bovendien altijd groter dan het linker. Nog apart blijken de vleugels te zijn: breed en afgerond. Dit laatste laat toe dat de vogel geruisloos vliegen kan.

Geluid. De bosuil is in Europa geen zeldzame vogel, hij is één van de meest voorkomende uilen in ons land hoewel hij doorgaans beter te horen dan te zien is. In bosrijke gebieden valt zijn luid en veelvuldig ‘oe-oe-oe’ geluid vooral tijdens de nacht op. Hij slaakt zijn roep al zittend en al vliegend. Hierdoor heeft hij geen al te goede reputatie omdat zijn geroep angst inboezemt. Nochtans is dit geluid louter een middel om zijn aanwezigheid te melden en zijn territorium te bevestigen. De roep kan al heel vroeg in het voorjaar, tijdens de donkerste dagen van het jaar dus, gehoord worden. Maar dit betekent niet dat de vogel in andere delen van het jaar écht zwijgzaam is. Zeker bij het begin van het broedseizoen is de bosuil een vrij luidruchtige soort en dat geldt ook voor de periode september tot november.

Biotoop. Uiteraard verraadt de naam zijn biotoop hoewel de vlag hier niet de volledige lading dekt. Deze uil komt lang niet alleen in het bos voor maar kan ook worden gezien in halfopen landschappen. Maar hier moeten we eraan toevoegen dat hij daar niet altijd opvalt. Gezeten tegen de stam van een boom weet hij zich discreet op te houden hierbij gesteund door de schutkleur. Naar verluidt wordt de bosuil ook steeds meer gezien in stadsparken. De hier aanwezige, vaak zeer oude bomen met meerdere natuurlijk gevormde holten, zouden ideale nestplaatsen zijn voor hem. Weet dat de man zelden het territorium verlaat, en hoewel een koppel elkaar trouw blijft tot in de dood, zou de pop slechts toenadering zoeken tot de man tijdens de kweektijd.

Voedsel. Uilen staan ervoor gekend dat het gedurfde maar ook gewiekste jagers zijn. Ze hebben hiervoor van moeder natuur enkele specifieke hulpmiddelen gekregen. Denken we maar aan het bijzonder gehoor, aan het aparte zicht en aan de krachtige poten die zijn uitgerust met vlijmscherpe nagels. Over het gehoor hebben we het al gehad, over het zicht nog niet. Weet dat uilenogen zeer gevoelig zijn voor licht en dat de ogen zich aan de voorkant van de kop bevinden. Hierdoor hebben ze een goed dieptezicht wat hen toelaat heel nauwkeurig in te schatten waar de prooi zich bevindt. Eenmaal een prooi geobserveerd wordt die geslagen met de vlijmscherpe nagels. Specifiek voor de bosuil, die nota bene een nachtelijke jager is, is dat het voedsel bijzonder gevarieerd is. Hij slaat niet alleen muizen en vergelijkbare knaagdieren maar ook vogels zijn voor hem niet veilig. Mus, vink maar ook grotere soorten als specht en ekster vrezen de bosuil. Zoals de lezer weet slokken uilen de prooien in één keer binnen. Hier in dit specifiek geval moet dit wel genuanceerd worden want grotere prooien worden eerst verscheurd en dan pas ingeslikt. Later worden de onverteerbare elementen als been, vel, pluim, tand … via een braakbal uitgescheiden.

Kweek. De bosuil, een monogame vogel, is een holenbroeder die rond het eerste levensjaar broedrijp wordt. Er wordt gekozen voor een natuurlijke boomholte maar ook wordt een nestkast aanvaard. Een eigenlijk nest wordt niet gebouwd en de witte eieren worden rechtstreeks op de nestbodem gelegd. Bij uilen in het algemeen is het niet altijd simpel om een precieze nesttijd te vermelden. Veel is hierbij afhankelijk van het voedselaanbod en van de plaats waar er geleefd wordt. De bosuil heeft van twee tot vier eieren. Tussen de leg van de eieren is er een tijdspanne van twee tot vier dagen. Alleen het wijfje broedt maar de man brengt haar wel voedsel naar het nest. Telkens hij aankomt met proviand laat hij een korte roep horen om de pop van zijn aanwezigheid op de hoogte te brengen. De broedtijd bedraagt vier weken en begint onmiddellijk na de leg van het eerste ei. De jonge bosuil wordt blindgeboren maar bezit wel een behoorlijke hoeveelheid dons. Tijdens de eerste levensdagen hoedt het wijfje de jongen en zorgt de man voor voedsel. Als de juveniele uilen tien dagen oud zijn gaat ook de pop op jacht. Apart is wel dat de bosuil het aandurft om voedselvoorraden rond de nestkom aan te leggen. En dat dit niet altijd strikt hygiënisch is hoeft niet gezegd te worden. Wat er ook van is, eens de jonge uilen vier tot vijf weken oud zijn wordt de nestholte verlaten. Maar op dat moment kan er niet of amper gevlogen worden en gebeurt het dat de jonge vogels onderaan het nest op de grond terechtkomen. Hun instinct getrouw weten ze zich toch al klauterend in veiligheid te brengen. Pas rond de vijftigste levensdag is de jonge bosuil in staat om enkele tientallen meters te vliegen. Weet dat de jonge bosuil tot zowat de honderdste levensdag door de ouders wordt nagevoed. Het is dan ook zonneklaar dat er maar één broedsel per jaar kan zijn.Literatuur:

Manfred Melde

Die Gefiederte Welt